mizahgastesi bardak
İnceleme

Bir Devrin Başlangıcı: Afife

Afife, takma ismi ile Afife Jale. Kendisi ilk Müslüman kadın tiyatro sanatçısıdır. Bugün bir devrin başlangıcını yapan Afife’nin hayatını inceleyeceğiz.  

Afife, 1902 yılında İstanbul’da doğmuştur. İstanbul Kız Sanayi Mektebi’nde eğitim görmüştür. 10 Kasım 1918 yılında, Darülbedayi’nin tiyatro kursları için açtığı sınavı kazanmıştır. O zaman ki şartlarda Müslüman kadınların sahneye çıkması geleneksel olarak yasak olmasından dolayı, Darülbedayi Müslüman kadınların sadece kadınlara gösteri yapacağını gerekçe göstererek, Müslüman kadınları bünyeye katmaya başarmıştır. Afife, kabul edilen 5 Müslüman kadından biriydi. Diğer kadınlardan üçü kursu bırakmıştır. Afife, 1920 yılına kadar sahneye çıkmayıp, stajyer oyunculuk yapmıştır. Diğer kadın Refika Hanım ise suflör olarak görev yapmıştır. 1919 yılının 13 Nisan günü, Kadıköy’deki Apollon Sineması’nda ilk gösterimi yapılacak olan, Hüseyin Suat’ın Yamalar adlı oyununda, Emel rolünü oynayan Eliza Binemeciyan’ın ülke dışına çıkması nedeninden dolayı, Afife, Jale takma adı ile sahneye çıktı ve bir devrin başlangıcını yaparak, bir ilke imza attı. Afife Jale olarak anılmaya başlayıp hayatının kalanında da bu ismi kullanacak olan Afife Jale, artık daha büyük zorluklarla karşılaşacaktır.

Zor Zamanlar

Ertesi hafta çıktığı Tatlı Sır, tiyatro oyunundan polis Afife’yi tutuklamak için gelmiştir. Tiyatro oyuncusu Kınar Hanım’ın yardımıyla kaçmaya başaran Afife için tehlikeler bununla sınırlı kalmayacaktır. Üçüncü oyunu olan, Odalık oynanırken, tiyatro polis tarafından basıldı ve tutuklanmamak için yeniden kaçan Afife, zorluklarla mücadeleye devam etmiştir. Afife’nin babası Hidayet Bey tiyatro oyuncusu olmasına karşıydı, bu yüzden Afife’yi evlatlıktan reddetmiştir. Dahiliye nezaretinin Müslüman kadınların kesinlikle sahneye çıkamayacaklarına dair bildirisi Darülbedayi Yönetim Kurulu’na ulaştırılınca işten çıkarıldı. Afife bu zorluklarla mücadele ederken, artık sağlığını kaybedecektir. Çektiği şiddetli baş ağrıları nedeni ile doktora başvuran Afife, doktorun morfinle tedavi etmesi üstüne, morfin bağımlısı oldu. Birkaç yıl sonra Burhanettin Tepsi Kumpanyası ile Anadolu’da turneye çıktı; daha sonra da Fikret Şadi’nin Milli Sahne’siyle çeşitli kentlerde temsiller verdi. 1923 yılında cumhuriyetin ilanıyla birlikte, Afife içinden geldiği gibi sanatını icra etmek istese de sağlığı el vermeyecektir.

Son Oyun

Afife, tiyatro için, sanatı için her şeyini geride bırakıp, ailesini geride bırakıp, kendini tiyatroya adayan bir kadındı. Sağlığı ve bağımlılığından dolayı o çok sevdiği sahneden kopan Afife, 39 yaşında tek başına, sessiz, sedasız Balıklı Rum Hastanesinde hayata elveda dedi.

Ahmet Çiçek
Yeni Nesil i9 Yazar / Yerli Film Sorumlusu

Yılmaz Erdoğan’ın En Sevilen 5 Duygu Yüklü Şiiri

önceki yazı

Etkisinden Çıkamayacağınız 5 Seri Katil Filmi

Sonraki Yazı

Yorumlar

Yoruma Kapalı.